تنوع ژنتیکی بین 60 ژنوتیپ پایه گیلاس با استفاده از مارکرهای ssr و issr

گیلاس متعلق به خانواده رزاسه و جزء میوه های هسته دار مناطق معتدله است که اهمیت آن بدلیل میوه خوراکی این گیاه است. ایران یکی از سه کشور بزرگ تولیدکننده گیلاس بعد از امریکا و ترکیه است. طبق گزارشات fao مقدار تولید انواع گیلاس‍ در ایران حدود 225000 تن است. در سال های اخیر برای اصلاح گیلاس، آلبالو و بخصوص اصلاح پایه های پاکوتاه این دوگونه تحقیقات زیادی صورت گرفته است و از جمله اهداف اصلاحی برای گیلاس معرفی ارقام پاکوتاه و خود سازگار است.ارقام تجاری گیلاس بر رو ی پایه پیوند می شوند. پایه تاثیر زیادی بر اندازه میوه کیفیت میوه، اندازه درخت و شکل درخت دارد. از پایه های مورد استفاده برای گیلاس می توان به مازارد (prunus avium)، کلت (colt)، آلبالو (prunus cerasus) و محلب (prunus mahaleb) اشاره کرد. گیلاس محلب با دارا بودن ریشه های نیمه نفوذی در خاک های ضعیف و خشک به خوبی رشد می کند، تحمل نسبتا بالایی به کمبود روی درخاک وکمبود آهن در خاک های آهکی دارد. همچنین می تواند دماهای پایین تا 20- درجه سانتی گراد را تحمل کند. بنابراین می تواند یک پایه مناسب برای گیلاس در شرایط اقلیمی ایران باشد. علیرغم وجود تنوع ژنتیکی بالای محلب در ایران درباره روابط ژنتیکی جمعیت های محلب اطلاعات زیادی در دست نیست. بنابراین هدف از این مطالعه بررسی تنوع ژنتیکی موجود در کلکسیون محلب موجود در مرکز تحقیقات ومنابع طبیعی خراسان رضوی با استفاده از نشانگرهای ریزماهواره بود. بدلیل عدم طراحی آغازگرهای اختصاصی محلب، در این تحقیق از نه جفت آغازگر اختصاصی گیلاس شیرین، چهار جفت آغازگر آلبالو و دو جفت آغازگر هلو برای ارزیابی تنوع ژنتیکی 60 ژنوتیپ محلب استفاده شد. 10 جفت از آغازگرهای مورد استفاده از دو تا پنج آلل تکثیر کردند که میانگین تعداد آلل های تکثیر شده 11/2 آلل بود. میانگین هتروزیگوسیتی در ژنوتیپ های محلب مورد بررسی 55/. ومیانگین محتوای اطلاعات چند شکل (pic) محاسبه شده 46/0 بود. دندروگرام با اطلاعات حاصل از نشانگر های ssr با استفاده از ضریب نی (1983) و روش neighbor-joining با نرم افزار power marker v. 3.25 رسم شد. نشانگرهای ssr ژنوتیپ های محلب را به شش گروه تقسیم بندی کردند. در مقایسه نتایج نشانگر ssr با نشانگرهای مورفولوژیک مشخص شد گروه شماره سه دندروگرام ssr دارای 15 ژنوتیپ بود که هفت ژنوتیپ پاکوتاه و دیرگل بودند در حالیکه درگروه های دیگر این موضوع مشاهده نشد. در نشانگر issr از 31 آغازگر به کار رفته، 13 آغازگر تکثیر چند شکل داشتند که در مجموع 40 باند چند شکل تولید کردند. دندروگرام با استفاده از ضریب تشابه جاکارد و روش neighbor-joining با نرم افزار ntsys ver 2.02e رسم شد و ژنوتیپ های محلب در هفت گروه تقسیم بندی شدند. برخلاف دندروگرام ssr ، ارتباطی بین صفات مورفولوژیک و دندروگرام issr وجود نداشت. در مقایسه نتایج دو نشانگر مشخص شد که نشانگر issr قادر به نشان دادن روابط ژنتیکی بین ژنوتیپ های محلب نبود